روانشناسان چگونه درمورد ذهن و رفتار انسان فکر کرده و آن را مطالعه می کنند ؟ روانشناسی موضوع بسیار بزرگی است و انتقال عمق و وسعی یک موضوع می تواند به شدت دشوار باشد . در نتیجه ، این رشته به تعدادی از شاخه های منحصر به فرد و متمایز تقسیم شده تا از طریق هر کدام از دیدگاهی متفاوت به ذهن و رفتار انسان پرداخته شود .
هر شاخه و گرایش روانشناسی از دیدگاه متفاوتی به سوالات و مشکلات نگاه می کند و در حالی که هرکدام از آن ها تمرکز خود را بر روی مشکلات یا نگرانی های روانشناختی دارند ، همه زمینه ها یک هدف مشترک دارند که آن هم مطالعه و توضیح ذهن و رفتار انسان است . در ادامه با شاخه ها و گرایش های مهم روانشناسی آشنا می شوید .
روانشناسی بالینی
روانشناسی بالینی شاخه ای از روانشناسی است که به ارزیابی و معالجه بیماری روانی ، رفتار نابهنجار و اختلالات روانشناختی می پردازد . روانشناسی بالینی ، به منظور شناخت ، پیش گیری و درمان مشکلات مربوط به سازگاری ، ناتوانی وناراحتی ، دانش ، نظریه و عمل را به هم پیوند داده است و باعث ارتقاء سازگاری ، اصلاح و رشد شخصی می شود .
یک روانشناس بالینی ابعاد فکری ، عاطفی ، زیستی ، روانشناختی ، اجتماعی و رفتاری عملکرد انسان در طول زندگی یک فرد و بر اساس فرهنگ های مختلف و سطح اقتصادی و اجتماعی تمرکز دارد . همچنین ، روان شناسی بالینی می تواند به ما در درک ، پیشگیری و درمان اختلالات روانشناختی ناشی از اضطراب یا بدکارکردی کمک کرده و بهزیستی و پیشرفت فردی ما را ارتقا دهد .
روانشناسان بالینی اغلب در کلینیک های خصوصی کار می کنند اما آن ها ممکن است در مراکز اجتماعی و دانشگاه ها نیز مشغول به کار باشند . برخی دیگر از روانشناس های بالینی در مراکز بیمارستانی یا کلینیک های بهداشت روان و به عنوان بخشی از یک تیم مشارکتی مشغول به کار هستند که ممکن است در این تیم ، پزشکان ، روانپزشکان و سایر متخصصین نیز حضور داشته باشند .
روانشناسی شناختی
روانشناسی شناختی فرآیندهای ذهنی درونی ، مانند حل مسئله ، حافظه ، یادگیری و زبان را بررسی می کند و این شاخه روانشناسی نحوه تفکر ، ادراک ، تعامل ، به یاد آوردن و یادگیری را ارزیابی می کند . همچنین ، روانشناسان شناختی چگونگی کسب اطلاعات ، پردازش و ذخیره اطلاعات را نیز بررسی می کنند .
کاربردهای عملی این شاخه روانشناسی ، شامل چگونگی بهبود حافظه ، افزایش دقت در تصمیم گیری یا نحوه تنظیم برنامه های آموزشی برای تقویت یادگیری است . روانشناسان شناختی غالباً از یک مدل پردازش اطلاعات برای توصیف نحوه عملکرد ذهن استفاده می کنند و نشان می دهند که مغز ، اطلاعات را مانند یک کامپیوتر ذخیره و پردازش می کند .
روانشناسی رشد
هدف این شاخه روان شناسی ، مطالعه علمی تحولات روانشناختی منظم است که فرد در طول زندگی با عنوان رشد تجربه می کند و این شاخه روانشناسی نه تنها روی نوزادان و کودکان خردسال بلکه بر روی نوجوانان ، بزرگسالان و افراد مسن نیز متمرکز است . برخی ازعناصر این شاخه عبارت اند از : مهارت های حرکتی ، حل مسئله ، درک اخلاقی ، دستیابی به زبان ، احساسات ، شخصیت ، خودپنداره و شکل گیری هویت .
از سوی دیگر ، روانشناسی رشد ساختارهای روانی ذاتی را در برابر یادگیری از طریق تجربه و همچنین چگونگی تعامل ویژگی های شخصیتی فرد با عوامل محیطی و نحوه تاثیر آن بر روی رشد انسان را بررسی می کند . از سوی دیگر ، روانشناسی رشد با موضوعاتی مثل زبانشناسی نیز همپوشانی دارد .
روانشناسی جنایی
روانشناسی جنایی ، یک حوزه تخصصی است که به موضوعات مربوط به روانشناسی و قانون می پردازد و کسانی که در این گرایش روانشناسی فعالیت می کنند اصول روانشناختی را در موضوعات حقوقی به کار می گیرند که ممکن است شامل مطالعه رفتار و برخوردهای مجرمانه یا کار مستقیم در سیستم دادگاه باشد .
روانشناسان جنایی ، وظایف متنوعی را انجام می دهند از جمله ارائه شهادت در پرونده های دادگاه ، ارزیابی کودکان در موارد مشکوک کودک آزاری ، آماده سازی کودکان برای شهادت و ارزیابی صلاحیت ذهنی مظنونین جنایی . در بسیاری موارد ، افرادی که در روانشناسی جنایی کار می کنند لزوماً روانشناسان جنایی نیستند . این افراد ممکن است روانشناسان بالینی ، روانشناسان مدارس ، متخصصین مغز و اعصاب یا مشاورانی باشند که برای ارائه شهادت ، تجزیه و تحلیل یا توصیه هایی در پرونده های حقوقی یا کیفری ، از تخصص روان شناسی خود استفاده می کنند .
روانشناسی سلامت
روانشناسی سلامت به صورت تخصصی بر نحوه تاثیر عوامل زیستی ، روانشناختی و رفتاری بر روی سلامت و بیماری متمرکز است و حوزه روانشناسی سلامت بر ارتقاء سلامت و همچنین پیشگیری و درمان بیماری ها متمرکز است . روانشناسان بهداشت علاقمند به ارتقاء سلامت در حوزه های مختلف هستند.
روانشناسان سلامت ، نه تنها رفتارهای سالم را ترویج می کنند بلکه در زمینه پیشگیری و معالجه بیماری ها نیز فعالیت می کنند و آن ها غالباً با موضوعات مرتبط با سلامتی مثل کنترل وزن ، ترک سیگار ، مدیریت استرس و تغذیه سالم سر و کار دارند . آن ها همچنین ممکن است در مورد چگونگی کنار آمدن مردم با بیماری ها و کمک به بیماران برای پیدا کردن راهکارهای جدید و مؤثرتر مقابله ای تحقیق کنند .
روانشناسی صنعتی سازمانی
روانشناسی صنعتی سازمانی شاخه ای از روان شناسی است که از اصول روانشناختی را برای تحقیق درمورد موضوعات شغلی مانند بهره وری و رفتار در کار استفاده می کند . این شاخه روانشناسی ، برای بهبود بهره وری و کارآیی در محل کار و در عین حال به حداکثر رساندن رفاه کارمندان و افزایش رضایت شغلی کارمندان فعالیت می کند .
برخی روانشناسان صنعتی سازمانی در زمینه هایی از جمله عوامل انسانی ، ارگونومی ( Ergonomics ) و تعامل انسان و رایانه فعالیت می کنند . روانشناسانی که در زمینه عوامل انسانی کار می کنند بر بهبود چگونگی تعامل افراد با محصولات و ماشین آلات در داخل و خارج از محل کار تمرکز دارند . آن ها ممکن است به طراحی محصولاتی که برای به حداقل رساندن آسیب یا ایجاد مکان های کاری که باعث افزایش دقت و ایمنی بیشتر می شوند کمک کنند .
روانشناسی شخصیت
روان شناسی شخصیت شاخه ای از روانشناسی است که به مطالعه الگوهای تفکر ، احساسات و رفتارهایی که منحصر به هر فرد است می پردازد که نظریه های کلاسیک شخصیت شامل نظریه روانکاوی شخصیت فروید و نظریه رشد روانی اجتماعی اریکسون است. روانشناسان شخصیت ممکن است مطالعه کنند که چگونه عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، اصول فرزندپروری و تجربیات اجتماعی بر نحوه رشد و تغییر شخصیت تأثیر می گذارند .
محققان در زمینه روانشناسی شخصیت ، علاقه مند به درک بسیاری از نیروهای مؤثر در چگونگی رشد و بروز شخصیت هستند . همچنین ، آن ها علاقه مندند که درباره تغییر شخصیت در طول زندگی اطلاعات بیشتری کسب کنند . حوزه های روانشناسی شخصیت شامل ساختن تصویری منسجم از فرد و فرایندهای عمده روانشناختی او ، بررسی تفاوت های روانشناختی فردی و بررسی ماهیت انسان و شباهت های روانی میان افراد است .
روانشناسی اجتماعی
روانشناسی اجتماعی به دنبال توضیح و درک رفتارهای اجتماعی است و به مباحث متنوعی از جمله رفتار گروهی ، تعاملات اجتماعی ، رهبری ، ارتباطات غیر کلامی و تأثیرات اجتماعی در تصمیم گیری می پردازد . این گرایش روانشناسی بر بررسی مباحثی از قبیل رفتار گروهی ، ادراک اجتماعی ، رفتار غیر کلامی و زبان بدن ، انطباق ، پرخاشگری و پیش داوری متمرکز است .
تاثیرات اجتماعی بر رفتار موضوعی مهم در روانشناسی اجتماعی است اما روانشناسان اجتماعی بر نحوه درک و تعامل افراد با دیگران نیز متمرکز هستند . این شاخه روانشناسی علاقه مند است بداند که چگونه رفتارها و احساسات افراد تحت تأثیر افراد دیگر قرار می گیرد.
روانشناسی مدرسه
روانشناسی مدرسه شاخه ای از روانشناسی است که شامل کار در مدارس برای کمک به بچه ها برای مقابله با موضوعات درسی ، عاطفی و اجتماعی است . روانشناسان مدرسه همچنین با معلمان ، دانش آموزان و والدین همکاری می کنند تا به ایجاد یک محیط یادگیری سالم و کاهش ترس از مدرسه کودکان کمک کنند .
بیشتر روانشناسان مدارس در مدارس ابتدایی و متوسطه فعالیت می کنند اما برخی از آن ها نیز در کلینیک های خصوصی ، بیمارستان ها ، ادارات دولتی و دانشگاه ها مشغول به کار هستند . همچنین برخی از آن ها به صورت خصوصی مشاوره می دهند که اکثر آن ها دکترای روانشناسی مدرسه دارند .
عصب روانشناسی
عصب روانشناسی به ساختار و عملکرد مغز در رابطه با رفتارها و فرآیندهای روانشناختی می پردازد و اگر یک بیماری شامل ضایعاتی در مغز باشد یک عصب روانشناس یا نوروسایکولوژیست ( neuropsychologist ) ، فعالیت الکتریکی مغز او را ارزیابی و ثبت می کند .
ارزیابی عصب روانشناسی به این منظور به کار می رود که آیا فرد به دنبال آسیب مغزی مشکوک یا شناسایی شده مانند سکته مغزی ، دچار مشکلات رفتاری می شود یا خیر . این نتایج می تواند یک پزشک را قادر سازد تا درمانی را ارائه دهد که ممکن است به فرد در دستیابی به پیشرفت های احتمالی در آسیب شناختی که اتفاق افتاده است کمک کند .
جمع بندی
روان شناسی همیشه در حال تحول است و زمینه ها و شاخه های جدیدی در آن همچنان پدیدار می شوند . یادآوری این نکته حائز اهمیت است که هیچ شاخه ای از روانشناسی مهم تر یا بهتر از سایرین نیست و همه شاخه های مهم روانشناسی به درک ما از عوامل روانشناختی تاثیرگذار بر چگونه بودن ، چگونه رفتار کردن و نحوه فکر کردن ما کمک می کنند .
با انجام تحقیق و توسعه برنامه های جدید برای دانش روانشناسی ، متخصصانی که در هر شاخه روانشناسی کار می کنند ، می توانند به افراد کمک کنند تا خود را بهتر درک کرده ، با مشکلات پیش روی خود روبرو شده و زندگی بهتری داشته باشند . از سوی دیگر ، یکی از نظریه های مهم در روانشناسی ، رفتاردرمانی دیالکتیک است که اگر می خواهید با این نظریه بیشتر آشنا شوید می توانید در ادامه و بر روی لینک زیر کلیک کنید .
سوالات متداول
1- ✔️ شاخه های مهم روانشناسی چه نام دارند ؟
✔️ برخی از گرایش های روانشناسی عبارت اند از روانشناسی بالینی ، روانشناسی رشد و روانشناسی شخصیت که در مقاله به جزئیات آن بیشتر پرداخته شده است .
2- ✔️ روانشناسی شخصیت به چه معناست ؟
✔️ روانشناسی شخصیت شاخه ای از روانشناسی است که به مطالعه الگوهای تفکر ، احساسات و رفتارهایی که منحصر به هر فرد است می پردازد که در مقاله به جزئیات آن بیشتر پرداخته شده است .
3- ✔️ هدف روانشناسی سلامت چیست ؟
✔️ روانشناسی سلامت بر ارتقاء سلامت و همچنین پیشگیری و درمان بیماری ها متمرکز است که در مقاله به جزئیات آن بیشتر پرداخته شده است .
منبع : شاخه های مهم روانشناسی
